สารบัญ

• ภูมิแพ้เรื้อรัง คือ
• ภูมิแพ้เรื้อรัง สามารถแบ่งออกได้ 5 กลุ่มคือ
• 7 วิธีดูแลตัวเองเมื่อเป็นโรคภูมิแพ้
• สรุป

ภูมิแพ้เรื้อรัง รักษาหายได้ ถ้ารู้จักป้องกันตัวเอง

•           ภูมิแพ้เรื้อรัง นับว่าเป็นโรคที่หลายคนรู้จักและคุ้นเคยกันดี บางคนที่มีอาการเพียงเล็กน้อย โรคภูมิแพ้ ก็ดูเหมือนจะเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตประจำวันไปเสียแล้ว อย่างบางคนตื่นนอนตอนเช้าก็มักจะมีอาการคัดจมูก น้ำมูกไหล พอสายหน่อยอาการถึงจะดีขึ้น แต่โรคภูมิแพ้บางชนิดไม่ใช่แค่เรื่องที่สร้างความรำคาญให้เท่านั้น แต่อาจรุนแรงจนถึงขั้นทำให้เสียชีวิตได้

 

•           โรคภูมิแพ้ (Allergy) คือโรคที่เกิดจากการตอบสนองของร่างกายมีความผิดปกติต่อสารก่อภูมิแพ้หรือสิ่งกระตุ้น ทำให้มีอาการผิดปกติเกิดขึ้นบริเวณอวัยวะที่สัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้ ซึ่งในคนปกติร่างกายจะไม่มีอาการแพ้ต่อสารก่อภูมิแพ้ หรือมีอาการน้อยมาก แต่สำหรับผู้ป่วยโรคภูมิแพ้จะมีอาการผิดปกติเกิดขึ้น โดยอาการ ความรุนแรง และระยะเวลาที่แสดงอาการ จะแตกต่างกันออกไป ถึงแม้จะเป็นสารก่อภูมิแพ้ชนิดเดียวกันก็ตาม ขึ้นกับชนิดของสารก่อภูมิแพ้และการตอบสนองของอวัยวะนั้นๆ

 

 

•           สารก่อภูมิแพ้ (Allergens) หรือ สิ่งกระตุ้น ที่ทำให้เกิดโรคภูมิแพ้ อาจเข้าสู่ร่างกายทางระบบหายใจ การสัมผัสทางตา หู จมูก การสัมผัสทางผิวหนัง หรือการรับประทานอาหาร เช่น ฝุ่น ไรฝุ่น เชื้อราในอากาศ ละอองเกสรของพืช ซากแมลงสาบ ขนสัตว์ พิษจากแมลงกัดต่อย ถั่วบางชนิด ไข่ นมวัว อาหารทะเล เช่น กุ้ง ปู หอยทะเลต่างๆ ควันบุหรี่ ควันรถยนต์ ควันก๊าซจากโรงงาน มลภาวะ ยาไอบูโพรเฟน ยาแอสไพริน และยาปฏิชีวนะบางชนิด สารเคมีในผงซักผอก และน้ำยาเปลี่ยนสีผม เป็นต้น นอกจากนี้ สิ่งที่ไม่ใช่สารก่อภูมิแพ้หรือสิ่งกระตุ้น แต่มีผลกับคนที่เป็นโรคภูมิแพ้ คือ ความเย็น ความร้อน ความชื้น ฝนตก ความกดอากาศต่ำ ซึ่งทำให้อาการของโรคภูมิแพ้กำเริบได้โดยที่ไม่ต้องสัมผัสสารก่อภูมิแพ้ได้

 

•           โรคภูมิแพ้ นับเป็นโรคเรื้อรังที่พบได้มากที่สุดและพบได้ทั่วประเทศไทย ปัจจุบันมีผู้ป่วยโรคภูมิแพ้มากขึ้น 3-4 เท่า เมื่อเทียบกับ 10 ปีที่ผ่านมา โดยสาเหตุของโรคภูมิแพ้นั้นเกิดจากพันธุกรรมและสิ่งแวดล้อม ถ้าพ่อหรือแม่เป็นโรคภูมิแพ้ ลูกจะมีโอกาสเป็นโรคภูมิแพ้ประมาณร้อยละ 30-50 ถ้าทั้งพ่อและแม่เป็นโรคภูมิแพ้ ลูกจะมีโอกาสเป็นโรคภูมิแพ้มากขึ้นร้อยละ 50-70 แต่ถ้าพ่อแม่ไม่มีประวัติโรคภูมิแพ้เลย ลูกจะมีโอกาสเป็นโรคภูมิแพ้เพียงร้อยละ 10

 

 

ภูมิแพ้เรื้อรัง สามารถแบ่งออกได้ 5 กลุ่ม ตามอาการแสดงในระบบการทำงานต่างๆ ของร่างกายด้วยกัน ได้แก่

 

• โรคภูมิแพ้ระบบทางเดินหายใจ ได้แก่ โรคหลอดลมอักเสบจากภูมิแพ้ หรือ โรคหืด (Asthma) และโรคโพรงจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ หรือ โรค แพ้อากาศ (Allergic rhinitis) ผู้ป่วยโรคหืดจะมีอาการแน่นหน้าอก หายใจหอบ เหนื่อยง่าย หายใจมีเสียงดังหวีด และมักจะเป็นๆ หายๆ บางรายอาจเกิดอาการทุกคืน การบรรเทาอาการทำได้โดยการใช้ยาขยายหลอดลม แต่ก็เป็นเพียงการควบคุมอาการในระยะแรกเท่านั้น นอกจากนี้อาจพบเป็นโรคภูมิแพ้ทางจมูกร่วมด้วย การวินิจฉัยและประเมินความรุนแรงของโรคหืดทำได้โดยการตรวจสมรรถภาพของปอด

 

 

•  โรคภูมิแพ้ทางตา (Eye allergy หรือ Allergic conjunctivitis) ได้แก่ เยื่อบุตาอักเสบจากภูมิแพ้ เมื่อผู้ป่วยโรคภูมิแพ้ได้รับสารก่อภูมิแพ้หรือสารกระตุ้น เช่น ฝุ่น ละอองเกสรของพืช สะเก็ดเล็กของผิวหนังหรือขนสัตว์ จะเกิดการอักเสบบริเวณเยื่อตาขาวและใต้หนังตา ผู้ป่วยจะมีอาการคันตา แสบตา ตาแดง น้ำตาไหล และมีขี้ตา และมักพบอาการโพรงจมูกอักเสบร่วมด้วย

 

• โรคภูมิแพ้ทางผิวหนัง (Allergic skin disease) ได้แก่ ลมพิษ ผื่น โรคผิวหนังอักเสบจากภูมิแพ้ (Atopic dermatitis) ผู้ป่วยโรคภูมิแพ้ทางผิวหนังจะมีอาการคัน บวม มีผดผื่นตามตัว และมักเป็นๆ หายๆ โดยโรคลมพิษและผื่นจะมีลักษณะแตกต่างกันออกไป บางครั้งอาจบวมเป็นตุ่มนูนคล้ายตุ่มยุงกัด บางครั้งอาจเป็นปื้นหนา หรือตรงกลางสีจางหรือขาวซีด ไม่นูน แต่โดยรอบหนา นูน และมีสีแดง บางรายที่เป็นมากอาจมีอาการบวมบริเวณริมฝีปาก หนังตา อวัยวะเพศ และทางเดินหายใจร่วมด้วย ผื่นลมพิษจะเห่อเร็วมากและหายไปได้เองภายใน 4-6 ชั่วโมง โดยไม่ทิ้งรอยโรค และอาจย้ายไปขึ้นส่วนอื่นของร่างกายได้อีก

 

• โรคภูมิแพ้ระบบทางเดินอาหาร ได้แก่ โรค แพ้อาหาร (Food allergy) สาเหตุเกิดจากการรับประทานอาหารบางประเภท เช่น ไข่ นมวัว อาหารทะเล ผักและผลไม้บางชนิด ผงชูรส สารกันบูด สารแต่งกลิ่นและสี เป็นต้น โรคภูมิแพ้หากเกิดขึ้นในระบบทางเดินอาหารจะทำให้มีอาการคลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย ปวดท้อง ท้องอืด ปากบวม อาจมีอาการของระบบทางเดินหายใจ เช่น หอบหืด แพ้อากาศ และอาการบริเวณผิวหนัง เช่น ผื่น ลมพิษ ร่วมด้วย

 

• โรคภูมิแพ้ชนิดรุนแรงที่มีอาการหลายระบบ (Anaphylaxis) เป็นโรคภูมิแพ้ที่ทำให้เกิดอันตรายถึงชีวิต โดยอาจมีสาเหตุมาจากการแพ้อาหาร แพ้ยา หรือแมลงสัตว์กัดต่อย เช่น ผึ้ง ต่อ มด อาการแพ้มีความรุนแรง รวดเร็ว และมีอาการในหลายระบบ ทั้งอาการคัน ลมพิษ หน้าบวม ปากบวม แน่นในลำคอ จาม น้ำมูกไหล หายใจขัด บางรายอาจมีอาการปวดท้อง อาเจียน ท้องเสีย ความดันโลหิตต่ำ ช็อก หมดสติ หากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงทีอาจถึงแก่ชีวิตได้

 

 

7 วิธีดูแลตัวเองเมื่อเป็นโรคภูมิแพ้

 

• หลีกเลี่ยงสิ่งกระตุ้นที่ทำให้เกิดภูมิแพ้ที่พบได้บ่อย

เช่น ฝุ่นละออง ควันรถยนต์ สารเคมีต่างๆ เกสรดอกไม้ เชื้อรา เชื้อไวรัส อาหารที่ผู้ป่วยแพ้ง่าย ไรฝุ่น เป็นต้น

 

• การนอนหลับพักผ่อน

ไม่ควรเข้านอนดึกจนเกินไป เพื่อให้ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายมีการซ่อมแซมและฟื้นฟูปรับสมดุลได้อย่างเพียงพอ

 

• ควรออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ

ต่อเนื่องกันอย่างน้อยวันละ 30 นาที สัปดาห์ละ 3 วัน เช่น วิ่ง เดินเร็ว ว่ายน้ำ ปั่นจักรยาน เป็นต้น เนื่องจากการออกกำลังกายจะทำให้ความไวของเยื่อบุจมูก/หลอดลมลดลง และทำให้มีภูมิต้านทานต่อหวัดอีกด้วย

 

• ใช้น้ำเกลือทำความสะอาดบริเวณโพรงจมูก

ค่อยๆ สูดน้ำเกลือให้น้ำเกลือได้สัมผัสกับโพรงจมูก แล้วค่อยๆ หายใจออก ให้น้ำเกลือเกิดการผ่านเข้าออกในโพรงจมูก ใช้เวลาทำประมาณ 3 นาที หากสามารถทำต่อเนื่องได้ในทุกๆ วัน จะสามารถช่วยรักษาอาการภูมิแพ้จมูกที่เป็นอยู่ได้

 

• หลีกเลี่ยงอาหารที่ทำให้เกิดอาการแพ้

รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ให้ครบ 5 หมู่ รวมทั้งผักและผลไม้ รับประทานอาหารที่สะอาด ปรุงสุกใหม่เสมอ

 

• เช็คค่าฝุ่น PM 2.5 ก่อนออกจากบ้านและสวมใส่หน้ากากอนามัยป้องกันฝุ่นอย่างสม่ำเสมอ

ในปัจจุบันมีแอพพลิเคชั่นที่สามารถเช็คค่าฝุ่น pm 2.5 ได้อย่างสะดวกสบาย ดังนั้นผู้มีอาการแพ้ควรเช็คค่าฝุ่นก่อนออกจากบ้านเสมอ หากวันใดมีค่าฝุ่นเยอะเกินไปควรหลีกเลี่ยงการออกข้างนอกหรือหากหลีกเลี่ยงไม่ได้ก็ต้องสวมใส่หน้ากากอนามัยแบบป้องกันฝุ่นที่มีประสิทธิภาพป้องกันฝุ่นขนาดเล็กได้เป็นอย่างดี เช่น หน้ากากอนามัยแบบ N95 เป็นต้น

 

• ใช้เครื่องฟอกอากาศภายในบ้าน

เครื่องฟอกอากาศที่มีประสิทธิภาพเป็นอีกหนึ่งตัวช่วยในการป้องกันอาการแพ้ เพราะสามารถกำจัดฝุ่นละออง ไรฝุ่น ความชื้น เชื้อโรค และสิ่งแปลกปลอมต่างๆ ที่มาพร้อมกับอากาศได้เป็นอย่างดี โดยเครื่องฟอกอากาศบางรุ่นสามารถดักจับอนุภาคขนาดเล็กได้ถึง 0.3 ไมครอนเลยทีเดียว

 

 

 

สรุป

          ภูมิแพ้เรื้อรัง สามารถเกิดขึ้นได้กับคนทุกเพศทุกวัย ดังนั้นเมื่อเรารู้เท่าทันโรคแล้ว ก็อย่าปล่อยอาการ ‘แพ้อากาศ’ มากวนใจ เพียงหลีกเลี่ยงปัจจัยที่จะกระตุ้นอาการแพ้ ดูแลสุขภาพ และความสะอาดให้ดี ที่สำคัญต้องทำตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด เพียงเท่านี้คุณก็จะห่างไกลจากคำว่า ‘แพ้’ ได้อย่างแน่นอน